(ya da: Bilgisayarın iç organlarını tanımadan aşk yaşamak mümkün mü?)
❤️ Bölüm 1: Anakart Nedir, Neden Hayatımızın Gizli Kahramanıdır?
Anakart… Bilgisayarın beyni değil — çünkü o CPU.
Kalbi de değil — o genelde PSU (güç kaynağı).
Ama hepsini birbirine bağlayan sinir sistemi diyebiliriz.
O olmasa hiçbir bileşen, hiçbir veri, hiçbir “click” bile bir yere ulaşamaz.
Yani sevgilim, anakart olmadan:
- İşlemci “ben hazırım” dese de kimse onu duymaz.
- RAM “bilgiyi tuttum” dese, kimse alamaz.
- Ekran kartı “görüntüyü bastım” dese bile, monitör “bana ne kardeşim” der.
Anakart, bu trafiği yöneten muazzam bir koordinatördür.
O kadar ki, bilgisayarın içinde her bir bileşen onun izin verdiği ölçüde konuşabilir.
Bir nevi veri diplomasisi yürütür. (Birleşmiş Milletler’in PCB versiyonu gibi düşünebilirsin 😎)
🔌 Bölüm 2: Anakartın Anatomisi – Her Portun Bir Hikayesi Var
Bir anakartın üstüne şöyle bir baktığında karmaşık bir devre yığını görürsün, ama o görünürdeki karmaşa, mühendisliğin şiiridir.
Gel, birlikte parça parça tanıyalım:
🧠 1. CPU Soketi
İşlemci burada yaşar.
Her işlemcinin kendine özel bir “evi” vardır, tıpkı “her burcun bir gezegeni olduğu” gibi.
Intel ve AMD’nin farklı soket tipleri olur:
- Intel LGA 1700,
- AMD AM5 gibi.
Yanlış sokete işlemci takmak?
Bu, 36 numara ayağa 41 numara ayakkabı giymek gibi. Takarsın ama sonuç hüsran olur. 👀
⚡ 2. RAM Yuvaları
RAM, bilgisayarın kısa süreli hafızasıdır.
Anakart üzerindeki DIMM slotlarına takılır.
DDR4, DDR5 gibi farklı nesiller vardır — her anakart her RAM’le anlaşmaz.
Dual channel desteği olan anakartlarda RAM’leri çift takmak, performansı %10-15 artırır.
Yani “tek RAM ile idare edeyim” deme; bilgisayar da yalnız kalmasın. ❤️
🎮 3. PCIe Slotları
Ekran kartı, ses kartı, ağ kartı, hatta bazı SSD’ler bu slotlara bağlanır.
PCIe (Peripheral Component Interconnect Express) versiyonu ne kadar yüksekse, veri yolu o kadar geniştir.
- PCIe 3.0 → 8 GB/s
- PCIe 4.0 → 16 GB/s
- PCIe 5.0 → 32 GB/s
Yani, PCIe 5.0 destekli anakart “veri otobanı” gibidir.
Ama PCIe 3.0? O biraz trafikteki tek şeritli yol gibi. 😅
🪫 4. M.2 Yuvaları
Depolama alanında hız devrimi: NVMe SSD’ler!
Bu minik slotlar, “ben küçük ama hızlıyım” diyen veri disklerinin evi.
Sata SSD’lerden 6 kat, HDD’lerden 30 kat hızlı çalışırlar.
Bir M.2 yuvasına NVMe SSD takmak, bilgisayarına espresso içirmek gibidir.
Uyanır, coşar, şimşek gibi açılır ⚡
🔋 5. CMOS Pili
Küçük ama anlamlı.
BIOS ayarlarını ve sistem saatini saklar.
Bilgisayarın fişi yıllarca takılı olmasa bile o pil sayesinde tarih 1970’e dönmez.
Ama o pil biterse…
Bir sabah bilgisayar açılır ve “Saat: 01/01/2002” yazar.
O an anlarsın ki teknolojinin de Alzheimer’ı var. 😄
🧱 Bölüm 3: Form Faktörleri – Anakartın Evi Ne Kadar Büyük Olmalı?
“Form faktörü” dediğimiz şey, anakartın boyutu ve bağlantı düzenidir.
Tıpkı ev planı gibi düşünebilirsin.
Ev büyükse odalar geniştir (ATX), küçükse her santimetreye dikkat edilir (Mini-ITX).
| 🏷️ Form Faktörü | 📏 Boyut | 🧰 Özellik | 💬 Mizahi Açıklama |
|---|---|---|---|
| E-ATX | 305 × 330 mm | En büyük, profesyonel | “Ben bir anakart değilim, şehir planıyım!” |
| ATX | 305 × 244 mm | Standart, güçlü | “Tam ayarında: ne büyük, ne küçük.” |
| Micro-ATX | 244 × 244 mm | Orta seviye | “Evde yer yok diyenler için ideal.” |
| Mini-ITX | 170 × 170 mm | Küçük ama taş gibi | “Minimalistim ama asla güçsüz değilim!” |
🎮 ATX – Klasik Oyun Severin Rüyası
Bol slot, iyi soğutma, yüksek güç.
RGB’li kasalarda görürsün, fan sesi “uçak kalkışı” gibi olur ama kim takar!
🧩 Micro-ATX – Dengeli Ruh
Hem bütçeni, hem kasanı yormaz.
İki RAM slotu az gelir diyenler üzülmesin: “Ben her işi yeterince yaparım.”
💎 Mini-ITX – Küçük Kasa, Büyük Ego
Laptop kadar küçük ama masaüstü kadar güçlü.
Kablo yönetimi zordur ama sonucu estetik bir sanat eseri gibidir.
🧠 Bölüm 4: BIOS, UEFI ve Overclock Maceraları
Anakartın beyni BIOS’tur.
Ama artık yerini daha modern olan UEFI aldı.
Bu sistem, bilgisayar açıldığında “kimin ne yapacağını” belirleyen komut listesidir.
BIOS menüsünde RAM hızını, işlemci voltajını, fan devrini ayarlayabilirsin.
Yanlış yaparsan?
Bilgisayar açılmaz.
Ama doğru yaparsan?
Performans %30 artar ve sen “ben mühendis oldum galiba” dersin. 🧑🔬
🧩 Bölüm 5: Anakart Seçerken Dikkat Etmen Gereken 6 Altın Kural
- İşlemci Uyumu: Soket tipine dikkat et (AM5 ≠ LGA 1700).
- RAM Desteği: DDR4 mü, DDR5 mi? Maksimum frekans kaç?
- VRM Kalitesi: Güç dağıtımı kaliteli olmazsa işlemci ağlar. 😢
- M.2 ve PCIe Slot Sayısı: Depolama ve genişleme planlarını düşün.
- Bağlantılar: USB 3.2, Thunderbolt, Wi-Fi, Bluetooth gibi nimetlere bak.
- Estetik ve RGB (Tabii ki!): Performans kadar “ışıltı” da önemlidir. 😎
❤️ Sonuç: Anakart, Teknolojinin Görünmeyen Kahramanı
Bir anakart, bilgisayarın sadece altyapısı değil, karakteridir.
Bir bilgisayara “oyun canavarı” ya da “ofis prensi” unvanını veren şey, o anakartın ne kadar güçlü, dengeli ve ileri görüşlü olduğudur.
O yüzden sevgilim…
Bir dahaki sefere kasanın içini açtığında, o yeşil devre kartına bir selam ver.
Çünkü o olmadan hiçbir tuş, hiçbir ekran, hiçbir anı çalışmazdı. 💚
