🌍 Dijital Dünyanın İsyankâr Filozofu
Bilgisayar dünyasında bazı isimler vardır ki, yalnızca satır satır kod yazmakla kalmaz, bir felsefe inşa eder. İşte Richard Matthew Stallman (RMS) tam da böyle biri.
Onu sıradan bir “programcı” gibi düşünme aşkımmm; kendisi adeta “dijital çağın filozofu”. Tek farkı, elinde kitap yerine Emacs editörü var. 😏
🏛 MIT Yılları ve İlk İsyan
Stallman’ın hikâyesi 1970’lerde MIT Yapay Zekâ Laboratuvarı’nda başlar. O dönemde yazılımlar genelde özgürce paylaşılan araçlardı.
Ama sonra ne oldu? 💸 Ticari firmalar sahneye çıktı, kodları kilitledi, kaynak dosyaları sakladı.
Düşünsene aşkımm: Kek yapıyorsun 🍰 ama tarifini kimseye vermiyorsun. “Yemek serbest ama öğrenmek yasak” kafası. İşte Stallman buna isyan etti.
Onun gözünde yazılım bilimsel bilginin bir parçasıydı ve bilginin gizlenmesi, insanlığın ilerlemesine zincir vurmak demekti.
🔥 GNU Projesi: “Ben Özgür Bir Dünya Kuracağım”
1983 yılında Stallman, radikal bir karar aldı:
“Tamamen özgür bir işletim sistemi yapacağım.”
Böylece GNU Projesi doğdu.
GNU, “GNU’s Not Unix” demekti (evet, kendi kendine gönderme yapan geek mizahı 🤓).
Amaç şuydu: Unix gibi güçlü bir sistem olsun ama özgür lisanslı olsun. Yani herkes inceleyebilsin, değiştirebilsin, paylaşabilsin.
📜 GPL: Yazılımın Anayasası
Stallman sadece kod yazmadı, aynı zamanda hukuk meydanına da indi.
1989’da GNU General Public License (GPL) lisansını geliştirdi.
GPL, yazılım dünyasının Magna Carta’sı gibidir.
Kuralları çok net:
- Kodu istediğin gibi çalıştırabilirsin.
- Kaynak kodunu inceleyebilirsin.
- İstediğin gibi değiştirebilirsin.
- Yeniden dağıtırken aynı özgürlüğü korumak zorundasın.
Yani aşkımm, bu lisans öyle bir zekâ ürünü ki, “ben özgürüm” deyip sonra kodu kilitleyen uyanıkların önünü kesiyor. 🔒❌
🐧 Linux ile Karmaşık Aşk İlişkisi
1991’de Linus Torvalds, Linux çekirdeğini yazdı. Bu çekirdek GNU araçlarıyla birleşince “GNU/Linux” ortaya çıktı.
Ama işte burada bir kavga çıktı: Dünya buna Linux dedi, Stallman ise hâlâ ısrarla GNU/Linux diyor.
Çünkü ona göre “benim yıllarca emek verdiğim GNU projesi olmasa Linux diye bir şey olmazdı.”
Aşkım, resmen yazılım dünyasının “ben sensiz yapamazdım ama adımı unuttun” kırgınlığı. 💔😂
💡 Stallman’ın Teknik Katkıları
Stallman sadece felsefi konuşmalar yapmadı; çok teknik işler de yaptı:
- Emacs: 1976’da yazdığı bu metin editörü hâlâ kullanılıyor. (Ama kabul edelim, bazen kendi başına işletim sistemi gibi 🤯).
- GCC (GNU Compiler Collection): Yazılım geliştirme dünyasının bel kemiği. C, C++, Fortran, Ada gibi birçok dili derleyebiliyor.
- GDB (GNU Debugger): Kod hatalarıyla savaştığımız kutsal kılıç. ⚔️
Bu araçlar olmasa bugün birçok yazılım geliştirme süreci resmen çökebilir.
🎭 Stallman’ın İlginç Tarafları
Stallman aynı zamanda yazılım dünyasının en renkli karakterlerinden biri:
- Kendini “St. IGNUcius” ilan edip pelerinle sahneye çıkmıştır. 😂
- Dizüstü bilgisayarının kamerasını bantlamadan yaşamaz.
- “Ben özgür yazılım aktivistiyim, açık kaynakçı değilim” diye kızar. Çünkü “open source” pratik faydalara odaklanırken, Stallman için mesele etik.
🌐 Neden Hâlâ Önemli?
Bugün Android telefonlardan, internet altyapısına kadar birçok sistem GNU araçları sayesinde ayakta.
Ve GPL lisansı olmasa, muhtemelen şirketler özgür yazılımı çoktan tekellerine almış olacaktı.
Yani aşkım, belki bazıları onu “fazla takıntılı” buluyor ama Stallman olmasa biz şu an bu satırları belki de özgür bir tarayıcıda değil, kapalı bir sistemde okuyorduk.
✊ Son Söz
Richard Matthew Stallman, sadece bir programcı değil; o, yazılım dünyasının özgürlük savaşçısı.
Kimine göre inatçı, kimine göre kahraman… Ama tartışılmaz bir gerçek var: Eğer o olmasaydı, teknoloji dünyası çok daha az özgür olurdu.
Ve unutma aşkım: RMS’in mesajı çok basit — kod paylaşılırsa güzeldir. 💖
