Bundan yıllar yıllar önce, dosyalar sabit diskte değil, disketlerde yaşar, fare deyince insanlar “miyav mı dedi o?” diye düşünürdü. İşte o günlerde, 1983’te, teknoloji dünyasına Apple’dan beklenmedik bir sürpriz geldi: Apple Lisa.
Hayır, Lisa bir çalışan değil. Bir yazılım değil. Apple’ın Steve Jobs liderliğinde ortaya çıkardığı, dünyayı değiştirmeye niyetli ama biraz da “erken doğmuş” bir bilgisayardı. Lisa, tıpkı o zamanki disketler gibi büyük umutlar taşıyordu ama zamanının ilerisinde olmak bazen yalnız kalmak anlamına gelir.
🖱️ Fareyle Tanışma Töreni: “Bu da neyin nesi?!”
Lisa, ilk kez grafiksel kullanıcı arayüzü (GUI) ve mouse ile gelmişti. Evet, o meşhur “tıkladığınızda bir şey olur” olayı, önce Lisa ile başlamıştı.
O dönemde bilgisayar kullanmak demek, karşında siyah ekran ve “C:>” gibi garip karakterlerle savaşmak demekti. Lisa ise ekranda klasörleri, dosyaları görmeni sağlıyordu. Hatta tıklayıp açabiliyordun! O dönem için bu, evin kapısını düşünce gücüyle açmak kadar çılgıncaydı.
💰 Pahalı ama Şık: “Bir ev parasıyla bilgisayar mı?”
Apple Lisa’nın en çok konuşulan yanı fiyatıydı. 1983 yılında 10.000 dolara yakın bir fiyattan satıldı. Bugünle karşılaştırırsak… yaklaşık 30-35 bin dolarlık bir cihazdan bahsediyoruz. Yani bir Lisa almakla 1983’te bir araba almak arasında gerçek bir tercih yapmanız gerekiyordu. 🤯
Ama hakkını yemeyelim, Lisa üst düzey bir mühendislik ürünüdür. Hafızası boldu (1 MB RAM!), sabit diski vardı (5 MB – evet yanlış duymadın, 5), arayüzü kullanıcı dostuydu ve üzerinde çalışan yazılımlar zamanının ötesindeydi. Ama fiyatı da ötesindeydi… başka bir galaksinin!
👨💻 Kullanıcı Deneyimi: “İlk aşk, ama biraz sorunlu”
Kullananlar Lisa’ya aşık oluyordu. Gerçek anlamda bir “aşk-nefret ilişkisi”. Neden mi?
- Klavye süperdi ama mouse çok yabancıydı.
- Yazılım harikaydı ama yavaş çalışıyordu.
- Sistem devrimseldi ama hata vermeye de bayılıyordu.
Yani tıpkı o dönemki 80’ler romantik filmleri gibi: çok yenilikçi, çok duygusal ama biraz da kararsız.
🧠 Teknik Özellikler (Biraz Geek Zamanı)
- İşlemci: Motorola 68000 @ 5 MHz
- RAM: 1 MB (dönemin Ferrarisi!)
- Depolama: 5 MB sabit disk + 871 KB disket sürücüsü
- İşletim Sistemi: Lisa OS – çoklu görev destekli, pencere tabanlı sistem
- Fare: Tek tuşlu, sade ama bir devrimin öncüsü
🍏 Steve Jobs ve Lisa: “İsimde Gizli Duygular”
İlginçtir, “Lisa” ismi Apple içinde “Local Integrated Software Architecture” olarak açıklansa da, işin duygusal bir yönü var. Steve Jobs’un kızı Lisa Brennan-Jobs’tan esinlendiği düşünülüyor. Yani teknolojiyle duyguların karıştığı yer burası olabilir.
Jobs, Lisa projesinden sonradan çıkarıldı ve Macintosh’un başına geçti. Macintosh, Lisa’nın öğrendiklerinden beslendi ve tarihe geçti. Ama kimse Lisa’yı unutmadı.
🏆 Mirası: “Görünmeyen Kahraman”
Lisa ticari bir başarı olamadı belki ama bugün Windows, macOS, iOS ve Android dahil her grafik arayüzlü sistem onun attığı adımların üzerine kuruldu.
Yani her dosyayı sürükleyip bıraktığında, her pencereyi tıklayıp kapattığında, Lisa’ya bir selam çakıyorsun aslında. 👋
📚 Son Söz: Zamanının Ötesinde Olmak Zordur
Apple Lisa; hızlıydı, zekiydi, güzeldi ama yalnızdı. İnsanlar henüz hazır değildi. Yine de teknoloji tarihinin en büyük devrimlerinden biri onunla başladı. O yüzden sevgili Lisa: belki zamanını tutturamadın ama tarih seni unutmadı.
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere! O zamana kadar… bir snapshot alın ve sisteminizi yedeklemeyi unutmayın. 😉
